“İran və İsrail arasında uzun illərdir davam edən gərgin münasibətlər son dövrlərdə daha da kəskinləşib və açıq müharibə ehtimalı gündəmə gəlib. Bu münaqişə yalnız iki ölkə arasında olan qarşıdurma deyil, həm region üçün, həm də dünya üçün ciddi nəticələr doğura biləcək geosiyasi hadisədir”. Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında politoloq Tural İsmayılov deyib.
Onun sözlərinə görə, əldə olunan atəşkəslər isə kifayət qədər kövrəkdir. Tərəflər arasında qarşılıqlı ittihamlar, təxribatlar və hücumlar fonunda bu atəşkəslərin uzunmüddətli davam etməsi real görünmür. Hər an genişmiqyaslı müharibə alovlana bilər. Bu isə bir sıra sahələrdə böyük təsirlərə səbəb ola bilər: “İlk növbədə enerji təhlükəsizliyi məsələsi gündəmə gəlir. Çünki İran Fars körfəzi və Hormuz boğazı vasitəsilə dünya neftinin böyük hissəsini nəql edir. Müharibə baş verdiyi halda bu yollar bağlana bilər və nəticədə qlobal neft və qaz qiymətləri kəskin şəkildə arta bilər. Bu artım xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün iqtisadi şok effekti yarada bilər.
Eyni zamanda, bu münaqişə beynəlxalq arenada siyasi qütbləşməni də gücləndirə bilər. Qərb ölkələri əsasən İsraili dəstəkləyir, İran isə öz müttəfiqləri vasitəsilə regionda nüfuz dairəsini qorumağa çalışır. Bu isə beynəlxalq münasibətlərdə yeni gərginlik ocaqlarının yaranmasına gətirib çıxara bilər.
Müharibənin genişlənməsi humanitar fəlakətlərin, qaçqın axınının və bölgədə yeni sosial böhranların yaranmasına səbəb ola bilər. Həmçinin, bu qarşıdurma İslam dünyasında sünni–şiə ayrımını daha da kəskinləşdirə bilər. Bu da İranın ideoloji xəttinə qarşı olan müsəlman ölkələri ilə münasibətləri daha da mürəkkəbləşdirə bilər.
Region daxilində isə Suriya, Livan, İraq və Yəmən kimi ölkələr bu münaqişəyə dolayı və ya birbaşa şəkildə cəlb oluna bilər. Bu isə müharibənin coğrafiyasını genişləndirə bilər və çoxsaylı silahlı qrupların aktivləşməsinə səbəb ola bilər. Digər tərəfdən, İranın nüvə proqramı ilə bağlı narahatlıqlar da artır. Əgər İsrail bu proqramı dayandırmaq üçün hücum edərsə, bölgədə yeni silahlanma yarışı başlaya bilər və nəticədə strateji sabitlik ciddi şəkildə pozular. Bütün bu təhlükələr fonunda beynəlxalq vasitəçilərin rolu olduqca vacibdir. Sülh danışıqları real addımlara əsaslanmalı, beynəlxalq hüquq normaları qorunmalı və tərəflər arasında qarşılıqlı etimad yaradılmalıdır.
Nəticə etibarilə, İran–İsrail münaqişəsi təkcə lokal bir qarşıdurma deyil. Bu münaqişə qlobal enerji bazarından tutmuş regional sabitliyə qədər geniş təsir gücünə malikdir. Bu səbəbdən də həm region ölkələri, həm də beynəlxalq ictimaiyyət məsuliyyətli və çevik yanaşma nümayiş etdirməlidir. Əks halda, bu münaqişə həm regionu, həm də dünyanı yeni və daha təhlükəli mərhələyə apara bilər”.
